ΤΟΥΡΚΙΑ – ΡΩΣΙΑ: Ο σουλτάνος ψάχνει στήριγμα στην αγκαλιά του Πούτιν

Μόλις πριν από εννέα μήνες Ρώσοι και Τούρκοι βρίσκονταν... με το δάχτυλο στη σκανδάλη να σημαδεύουν ο ένας τον άλλον.
Η τελευταία συνάντηση των δύο ηγετών είχε γίνει στο πλαίσιο της Συνόδου του G20 στην Αττάλεια τον Νοέμβριο του 2015. Εκτοτε μεσολάβησε η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού και οι σχέσεις ήταν σχεδόν εχθρικές
«Αν σημειωθεί και άλλη παραβίαση του εναέριου χώρου μας, θα απαντήσουμε με τον ίδιο τρόπο. Το ρωσικό αεροσκάφος κατερρίφθη στο πλαίσιο των κανόνων εμπλοκής. Αυτοί που παραβίασαν τον εναέριο χώρο μας είναι εκείνοι που πρέπει να απολογηθούν. Οι πιλότοι μας απλώς εκπλήρωσαν το καθήκον τους», διακήρυττε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πίσω στις 26 Νοεμβρίου του 2015.
Μόλις μία ημέρα πριν, σε μια πρωτοφανή κίνηση, τουρκικές δυνάμεις είχαν επιλέξει να καταρρίψουν ρωσικό μαχητικό στη συριακή μεθόριο... με απώτερο στόχο να διαρρήξουν το κοινό μέτωπο Ρωσίας-ΗΠΑ-Κούρδων στη Συρία και να συσπειρώσουν το ΝΑΤΟ ενάντια στη Μόσχα.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε μιλήσει τότε για «προδοτικές μαχαιριές στην πλάτη», κατηγορώντας ανοιχτά την Τουρκία ότι «καλύπτει» και «ανεφοδιάζει» τους τζιχαντιστές του ISIS. Είχε μάλιστα δείξει τα δόντια του και στο στρατιωτικό μέτωπο: χτυπώντας κομβόι τουρκικών φορτηγών στη Συρία, μεταφέροντας προηγμένα πυραυλικά συστήματα απέναντι από τα τουρκικά σύνορα κ.ά.
Εκτοτε, ωστόσο, έμελλε να αλλάξουν πολλά, με «πρώτη και καλύτερη» τη στάση του ίδιου του Τούρκου προέδρου.
Ηγέτης με εντυπωσιακά... κοντή μνήμη και τάση στις επιλεκτικές λυκοφιλίες, ο Ερντογάν έκανε στροφή 180 μοιρών και πλέον αποκηρύσσει την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 ως... λάθος του Τούρκου πιλότου, ο οποίος πιλότος μάλιστα φέρεται να είναι και... γκιουλενιστής πραξικοπηματίας. «Δεν ήμασταν εμείς που ρίξαμε το ρωσικό μαχητικό. Ηταν οι αμερικανόφιλοι γκιουλενιστές μέσα στο στράτευμα που το έπραξαν με στόχο να πλήξουν τις σχέσεις μας με τη Ρωσία». Αυτό φαίνεται να λένε πλέον οι συνεργάτες του Τούρκου προέδρου, και με αυτήν τη γραμμή καταφθάνει σήμερα ο Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη, αποφασισμένος να αποκαταστήσει τους δεσμούς (κυρίως εμπορικούς και ενεργειακούς) με τη Ρωσία.
Το μήνυμα
Πλούσια σε συμβολισμούς και μηνύματα προς τη Δύση, η σημερινή συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν πραγματοποιείται στη γενέτειρα του Ρώσου προέδρου. Πρόκειται για το πρώτο ταξίδι που πραγματοποιεί ο Τούρκος πρόεδρος στο εξωτερικό μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.
Είναι ενδεικτικό ότι αντί να επισκεφθεί κάποιο ΝΑΤΟϊκό σύμμαχο (ο τουρκικός είναι, άλλωστε, ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός στο ΝΑΤΟ), ο Ερντογάν προτίμησε να πάει στη Ρωσία. Ενοχλημένος από την κριτική που του ασκούν οι Δυτικοί αλλά και από την άρνηση των «έξω» να του δώσουν όσα εκβιαστικά απαιτεί (την άρση της βίζας από τους Ευρωπαίους, την έκδοση του Γκιουλέν από τους Αμερικανούς), ο Τούρκος ηγέτης αποφασίζει να τους «ενοχλήσει»... φλερτάροντας με τη Μόσχα.
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι η επαναπροσέγγιση Ρωσίας-Τουρκίας έχει ξεκινήσει ήδη από τον περασμένο Ιούνιο, με την «απολογία» του Ερντογάν για την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού. Τα εκβιαστικά παζάρια του Ερντογάν (στο Προσφυγικό, στη Συρία, στο θέμα της έκδοσης του Γκιουλέν κ.α.) έχουν προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς στη σχέση της Αγκυρας με Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Βερολίνο. Ο Ερντογάν δείχνει να ξεμένει από φίλους στη διεθνή... σκακιέρα και έτσι αναζητάει καταφύγιο στις αγκάλες της Ρωσίας του Πούτιν.
Ο Πούτιν, από την άλλη, μάλλον τρίβει τα χέρια του, καθώς βλέπει τους ΝΑΤΟϊκούς να «τρώγονται» μεταξύ τους. Προσεγγίζοντας την Τουρκία, η Μόσχα είναι σαν να αποδομεί τη στρατηγική επέκτασης της βορειοατλαντικής συμμαχίας (αντιπυραυλική ασπίδα, τάγματα σε χώρες της Βαλτικής κ.ά.). Το ουσιαστικό ερώτημα, ωστόσο, είναι εάν και κατά πόσο η προσέγγιση Ρωσίας-Τουρκίας μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι μεγαλύτερο από ένα διαπραγματευτικό-επικοινωνιακό χαρτί απέναντι στις σχέσεις με όλες τις άλλες χώρες. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι Μόσχα και Αγκυρα εξακολουθούν να διαφωνούν σε σειρά κομβικών ζητημάτων: ως προς το μέλλον του Ασαντ, ως προς τη μοίρα των Κούρδων της Συρίας, ως προς τους μουσουλμάνους της Κριμαίας κ.ά.